Táo bón và đau vùng hậu môn: Dấu hiệu của nhiều bệnh lý hậu môn tiềm ẩn

Táo bón và đau vùng hậu môn thường bắt nguồn từ lối sống ăn uống, vận động thiếu lành mạnh. Đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý hậu môn phổ biến như trĩ, nứt kẽ hậu môn, rò hậu môn,… Nếu phát hiện sớm, phần lớn các trường hợp đều có thể cải thiện tại nhà bằng thuốc và chế độ chăm sóc phù hợp, khi cơn đau dần nghiêm trọng hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường khác có thể phải cần đến can thiệp ngoại khoa. Vậy nguyên nhân cụ thể do đâu và hướng điều trị hiệu quả như thế nào? Tất cả sẽ được chuyên gia giải đáp trong bài viết dưới đây.

Mối liên hệ giữa táo bón và đau vùng hậu môn

Táo bón là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất hiện nay, xảy ra khi tần suất đi đại tiện ít (dưới 3 lần mỗi tuần), phân trở nên khô cứng, vón cục và quá trình đi ngoài trở nên khó khăn, phải rặn mạnh. Ở nhiều người, tình trạng này không chỉ gây cảm giác nặng bụng, đầy hơi mà còn đi kèm với một triệu chứng rất khó chịu khác: đau vùng hậu môn.

Đau hậu môn là cảm giác đau rát, châm chích hoặc thậm chí là đau nhói dữ dội tại khu vực quanh ống hậu môn – đặc biệt khi đi đại tiện hoặc sau đó một thời gian. Cơn đau có thể kéo dài vài phút đến vài giờ tùy mức độ tổn thương. 

Vậy tại sao táo bón lại dẫn đến đau hậu môn? 

Khi bị táo bón, phân trở nên khô cứng bất thường. Trong quá trình rặn, áp lực lên thành ống hậu môn tăng cao để đẩy phân ra ngoài. Lúc này, phân cứng cọ xát, làm rách lớp niêm mạc mỏng manh của hậu môn gây ra đau rát, thậm chí là chảy máu. 

Nếu người bệnh cố gắng rặn quá mạnh, mô mềm xung quanh hậu môn có thể bị căng giãn quá mức, gây viêm, sưng hoặc làm nặng thêm các bệnh lý sẵn có như nứt kẽ hậu môn hay trĩ.

Ngoài tổn thương trực tiếp do phân cứng, việc rặn nhiều và ngồi lâu trong khi đại tiện cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ đau và tổn thương vùng hậu môn – đặc biệt với người cao tuổi hoặc người có thói quen nhịn đại tiện thường xuyên.

Theo thống kê y tế, táo bón và đau vùng hậu môn xuất hiện ở hàng triệu người mỗi năm trên toàn thế giới. Chúng không chỉ gây khó chịu đơn thuần mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý hậu môn – trực tràng nguy hiểm nếu không xử lý đúng cách. Ngoài ra, sự khó chịu kéo dài cũng khiến người bệnh ngại đi đại tiện, tạo thành vòng xoắn bệnh lý: càng nhịn – càng táo – càng đau.

Táo bón và đau vùng hậu môn: Nguyên nhân do đâu?

Táo bón và đau vùng hậu môn có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố như chế độ ăn uống ít chất xơ, lối sống ít vận động, thói quen nhịn đại tiện, dùng thuốc gây nóng trong hoặc do căng thẳng kéo dài. 

Tuy nhiên, nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên, kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng bất thường như chảy máu, sưng đau, có khối lồi ở hậu môn… thì nhiều khả năng người bệnh đang gặp phải các bệnh lý hậu môn – trực tràng tiềm ẩn.

Những bệnh lý thường gặp có thể gây ra đồng thời tình trạng táo bón và đau vùng hậu môn:

Bệnh trĩ

Trĩ là tình trạng tĩnh mạch hậu môn bị giãn phình và sưng to do áp lực kéo dài – điển hình là do táo bón mạn tính. Khi phân khô cứng và người bệnh phải rặn mạnh thường xuyên, búi trĩ dễ hình thành và lớn dần theo thời gian.

Triệu chứng thường gặp: đau rát hậu môn khi đi ngoài, cảm giác cộm lồi, chảy máu tươi dính phân hoặc nhỏ giọt, ngứa rát hậu môn, búi trĩ lòi ra ngoài. Cơn đau có thể kéo dài sau khi đại tiện, khiến người bệnh ngại đi đại tiện, từ đó làm trầm trọng thêm tình trạng táo bón.

Nếu không điều trị sớm, búi trĩ có thể sa hoàn toàn, gây nghẹt, hoại tử hoặc viêm nhiễm nặng.

Nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn xảy ra khi phân cứng cọ sát làm rách niêm mạc ống hậu môn. Đây là hậu quả thường gặp ở người bị táo bón kéo dài.

Triệu chứng hay gặp nhất là cảm giác đau rát như dao cứa mỗi khi đại tiện, nóng rát vùng hậu môn, có thể kèm chảy máu đỏ tươi. Cơn đau thường dữ dội khiến người bệnh có tâm lý nhịn đi vệ sinh, dẫn đến táo bón nặng hơn. Nứt kẽ hậu môn kéo dài sẽ chuyển sang mãn tính, hình thành vết nứt sâu, khó liền hoặc gây nhiễm trùng.

Rò hậu môn

Rò hậu môn là tình trạng hình thành một đường hầm nhỏ bất thường nối từ ống hậu môn ra vùng da xung quanh. Bệnh thường là biến chứng sau viêm nhiễm hậu môn hoặc áp xe hậu môn không được xử lý triệt để.

Người bệnh thường thấy đau hậu môn âm ỉ kéo dài, có dịch mủ chảy ra ngoài, ngứa ngáy, đôi khi kèm sốt. Khi bị táo bón, rặn mạnh có thể khiến đường rò viêm tấy, đau nhiều và chảy dịch mủ nhiều hơn. Bệnh không thể tự khỏi và cần can thiệp ngoại khoa để xử lý dứt điểm.

Polyp và ung thư trực tràng

Dù ít gặp hơn nhưng không thể loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như polyp đại trực tràng hoặc ung thư giai đoạn sớm. Những khối u này cản trở đường di chuyển của phân, gây táo bón kéo dài và đau tức vùng hậu môn – đặc biệt khi phân đi qua chèn ép vào khối u.

Dấu hiệu khởi phát là người bệnh thay đổi thói quen đại tiện, thấy phân lẫn máu, đau quặn bụng và bị sụt cân không rõ nguyên nhân. Đây là nhóm bệnh lý cần phát hiện sớm để điều trị kịp thời, tránh biến chứng đe dọa tính mạng.

Việc táo bón và đau hậu môn kéo dài không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý tiềm ẩn. Do đó, người bệnh không nên chủ quan mà nếu đi khám sớm nếu tình trạng không cải thiện sau vài ngày tự chăm sóc tại nhà.

Đọc thêm: Cắt trĩ xong đi ngoài ra máu – dấu hiệu bình thường hay biến chứng?

Các trường hợp của táo bón và đau vùng hậu môn 

Táo bón và đau vùng hậu môn có nhiều trường hợp khác nhau và mức độ biểu hiện cũng khác nhau:

• Đau dữ dội: Cảm giác đau buốt như bị dao cắt có thể là dấu hiệu của tổn thương tại hậu môn, chẳng hạn như vết loét, vết nứt hoặc trầy xước niêm mạc. Đặc biệt, trường hợp trĩ huyết khối – khi có cục máu đông hình thành trong búi trĩ – cũng thường gây đau dữ dội, đột ngột và khó chịu kéo dài.
• Đau kèm cảm giác sưng tức bên trong: Tình trạng này có thể bắt nguồn từ áp xe vùng mô mềm quanh ống hậu môn, gây cảm giác sưng đau, nặng nề. Ngoài ra, khi phân bị kẹt cứng trong trực tràng và không thể thoát ra ngoài cũng tạo áp lực lớn, gây đau và cảm giác căng tức bên trong hậu môn.
• Đau kèm theo ngứa rát: Một số bệnh lý như trĩ nội, trĩ ngoại, nhiễm nấm candida vùng hậu môn, hoặc sùi mào gà do lây qua đường tình dục có thể gây đau rát kèm theo ngứa ngáy dữ dội, đặc biệt là vào ban đêm hoặc sau khi đại tiện.
• Đau sau khi đi vệ sinh: Đây là dấu hiệu khá phổ biến và thường liên quan đến nứt kẽ hậu môn – khi niêm mạc hậu môn bị rách do phân quá khô, quá cứng. Ngoài ra, việc rặn mạnh khi đi ngoài cũng dễ khiến phân làm tổn thương búi trĩ, gây đau, chảy máu và thậm chí khiến búi trĩ bị sa ra ngoài.

Khi nào táo bón và đau vùng hậu môn cần đi gặp bác sĩ?

Dù nhiều trường hợp bị táo bón đau rát hậu môn có thể cải thiện nhờ thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt, nhưng nếu gặp các dấu hiệu dưới đây, người bệnh nên chủ động thăm khám càng sớm càng tốt:

• Chảy máu hậu môn, lượng máu nhiều, máu lẫn trong phân hoặc đi ngoài phân đen
• Đau hậu môn dữ dội kéo dài nhiều giờ, đặc biệt sau khi đại tiện
• Sốt, sưng vùng hậu môn, nghi ngờ nhiễm trùng
• Sụt cân không rõ nguyên nhân, ăn uống kém, đầy bụng, tiêu hóa chậm.
• Có khối lạ hoặc cảm giác cộm trong ống hậu môn, nghi ngờ có trĩ hoặc khối u, khối polyp.
• Tình trạng không cải thiện sau khoảng 1 tuần tự xử lý tại nhà.

Cải thiện tình trạng táo bón và đau vùng hậu môn như thế nào?

Làm thế nào để hết đau rát hậu môn? Trong nhiều trường hợp, táo bón và đau vùng hậu môn có thể được cải thiện hiệu quả ngay tại nhà thông qua các biện pháp điều chỉnh lối sống và sử dụng thuốc hỗ trợ đúng cách. Các hướng dẫn chi tiết sau đây sẽ giúp người bệnh chủ động kiểm soát tình trạng khó chịu này:

Điều chỉnh chế độ ăn uống

Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa và cải thiện tình trạng táo bón – yếu tố trực tiếp gây đau rát hậu môn. Người bệnh nên ưu tiên những thực phẩm có khả năng làm mềm phân, tăng nhu động ruột và giữ cho hệ tiêu hóa hoạt động đều đặn.

Các nguyên tắc ăn uống nên áp dụng:

• Tăng cường chất xơ tự nhiên mỗi ngày: Bổ sung nhiều rau xanh (rau mồng tơi, rau dền, rau lang…), trái cây (đu đủ, chuối chín, lê, kiwi, bơ…), các loại đậu và ngũ cốc nguyên cám. Chất xơ không chỉ làm mềm phân mà còn tạo khối giúp đi tiêu dễ dàng hơn.
• Uống đủ nước: Mỗi ngày nên bổ sung tối thiểu 1,5 – 2 lít nước, nhất là khi đang tăng lượng chất xơ. Thiếu nước sẽ khiến phân càng khô cứng, làm tình trạng táo bón thêm nặng.
• Hạn chế thực phẩm gây táo bón: Cắt giảm tiêu thụ thức ăn nhanh, đồ chiên rán, thịt đỏ, các món nhiều dầu mỡ hoặc chứa chất béo bão hòa.
• Ăn sữa chua hoặc các món lên men tự nhiên: Hỗ trợ cân bằng lợi khuẩn đường ruột, từ đó cải thiện tiêu hóa và ngăn táo bón.
• Không bỏ bữa sáng: Một bữa sáng lành mạnh có thể kích thích nhu động ruột hoạt động đúng nhịp sinh học, giảm nguy cơ ứ đọng phân trong trực tràng.

Thay đổi thói quen sinh hoạt

Bên cạnh ăn uống, các thói quen hằng ngày cũng ảnh hưởng lớn đến tần suất và chất lượng đại tiện. Người bệnh nên kiên trì duy trì lối sống lành mạnh để cải thiện táo bón và giảm đau hậu môn hiệu quả hơn:

• Tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày: Đi bộ, yoga, đạp xe chậm hoặc xoa bụng theo chiều kim đồng hồ từ 5–10 phút sau ăn sẽ giúp kích thích nhu động ruột và giảm chướng bụng.
• Không nhịn đại tiện: Hình thành thói quen đi vệ sinh vào một giờ cố định trong ngày (tốt nhất là buổi sáng) giúp ruột đào thải phân đều đặn hơn. Nhịn đại tiện quá lâu sẽ khiến phân tích tụ, khô cứng và gây rách niêm mạc hậu môn khi rặn.
• Tư thế ngồi đúng khi đi vệ sinh: Có thể kê thêm một chiếc ghế nhỏ dưới chân để tạo tư thế ngồi xổm nhẹ – giúp làm thẳng ống hậu môn – trực tràng, từ đó giảm lực rặn.
• Tránh căng thẳng kéo dài: Stress cũng có thể ảnh hưởng đến nhu động ruột và hệ tiêu hóa, khiến táo bón nặng hơn. Cố gắng nghỉ ngơi đầy đủ và thư giãn tinh thần mỗi ngày.

Sử dụng thuốc hỗ trợ hợp lý

Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cần đến sự hỗ trợ từ thuốc để làm mềm phân, điều hòa tiêu hóa hoặc giảm đau rát hậu môn. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần đúng liều lượng, được tư vấn và hướng dẫn rõ ràng bởi chuyên gia, tuyệt đối không vì ham rẻ mà mua các loại thuốc kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, thành phần.

• Thuốc làm mềm phân, nhuận tràng nhẹ: Dành cho người bị táo bón kéo dài, giúp phân dễ thoát ra mà không gây rách hậu môn. Một số loại thường dùng gồm: lactulose (Duphalac), psyllium husk (Metamucil), polyethylene glycol (Forlax). Lưu ý không nên lạm dụng lâu dài để tránh lệ thuộc thuốc.
• Men vi sinh và thực phẩm bổ sung chất xơ: Hỗ trợ điều hòa vi khuẩn đường ruột, cải thiện tiêu hóa, giảm đầy bụng và giúp đi tiêu đều hơn. Người bệnh có thể dùng các sản phẩm có chứa Bifidobacterium, Lactobacillus hoặc FOS, Inulin (chất xơ hòa tan).
• Thuốc bôi hậu môn giúp giảm đau, chống viêm: Các triệu chứng có thể thuyên giảm nhờ sử dụng các loại thuốc bôi Proctolog, Titanoreine… hỗ trợ làm dịu vùng niêm mạc hậu môn, chống viêm nhẹ, phù hợp với người bị trĩ hoặc rát hậu môn do táo bón.

Lưu ý quan trọng: Không nên tự ý dùng thuốc kéo dài mà không có hướng dẫn của bác sĩ, đặc biệt là khi có các dấu hiệu bất thường như sốt, chảy máu nhiều, hoặc đau dữ dội.

Việc kết hợp giữa ăn uống khoa học, sinh hoạt hợp lý và dùng thuốc hỗ trợ đúng cách có thể giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng táo bón và đau hậu môn. Tuy nhiên, nếu áp dụng các phương pháp trên từ 7-10 ngày mà không cải thiện, người bệnh nên đi khám để bác sĩ chẩn đoán đúng tình trạng và gợi ý phương án điều trị phù hợp hơn.

Hiện nay, Phòng khám Đa Khoa Quốc Tế Cộng Đồng là địa chỉ chuyên khoa hậu môn – trực tràng nằm trong top đầu ở Hà Nội được giới chuyên môn đánh giá cao và đông đảo bệnh nhân tin tưởng.

Quy trình khám chữa bệnh nhanh chóng, không chờ đợi, đội ngũ bác sĩ và nhân viên y tế làm việc tận tâm, chăm sóc tận tình, hiệu quả điều trị ghi nhận ở mức cao là những ưu thế nổi bật của phòng khám đem lại cho người bệnh trải nghiệm an tâm, thoải mái.

Các bác sĩ tại đây đều sở hữu cho mình những thành tích đáng nể trong hơn 30 năm làm nghề nhờ sự tâm huyết, không ngừng học tập và trau dồi kiến thức chuyên sâu từ thực tiễn để chữa trị cho bệnh nhân ngày một hiệu quả, cũng như có thể cập nhật các phương pháp điều trị mới, hiện đại nhất hiện nay.

• PGS. TS Nguyễn Mạnh Nhâm (Nguyên Chủ tịch Hội Hậu môn – trực tràng Việt Nam danh tiếng với hơn 60 năm kinh nghiệm, hiện bác sĩ đang phụ trách chuyên môn chính của phòng khám là điều vô cùng danh dự và mang lại sự an tâm cho bệnh nhân)
• Tiến sĩ. Bác sĩ Trịnh Tùng (Trong suốt quá trình công tác, bác sĩ luôn nhận được sự tín nhiệm cao để có thể đảm nhận những vị trí quan trọng như Phó Giám Đốc Bệnh viện Y học Cổ truyền & Trưởng khoa Phẫu thuật Tiêu hóa Bệnh viện Xanh Pôn Hà Nội)
• Bác sĩ CKI Đỗ Quang Thế (Nguyên Trưởng khoa Bệnh viện Hữu Nghị Việt Xô, hơn 30 năm kinh nghiệm chuyên khoa các bệnh lý hậu môn như trĩ, nứt kẽ hậu môn… với kiến thức y khoa sâu rộng và tỷ lệ thành công của bác sĩ luôn nằm ở mức cao)

Cùng với đó là rất nhiều tên tuổi nổi bật khác như Bác sĩ CKII Ngô Việt Thành, Đại tá – Bác sĩ CKII Nguyễn Văn Châu… đã góp công sức rất lớn làm nên thành công của các ca điều trị, giúp hàng nghìn bệnh nhân thoát khỏi nỗi lo bệnh hậu môn – trực tràng.

Nếu bạn đang gặp các vấn đề về táo bón, đau hậu môn hay bất kỳ triệu chứng bất thường nào liên quan đến hậu môn – trực tràng, hãy liên hệ ngay với tổng đài tư vấn trực tuyến 24/7 hoặc gọi hotline 0243 9656 999 để được đặt lịch khám sớm, nhận ưu đãi gói khám hấp dẫn và chủ động lựa chọn bác sĩ, khung giờ thăm khám phù hợp.

Đọc thêm: Táo bón đau bụng dưới là gì, có nguy hiểm không? [Giải đáp]

Như vậy, toàn bộ thông tin liên quan đến táo bón và đau vùng hậu môn đã được chia sẻ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về triệu chứng, nguyên nhân cũng như các phương pháp điều trị hiệu quả. Phần lớn nguyên nhân xuất phát từ lối sống chưa lành mạnh, vì vậy việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt là vô cùng cần thiết để cải thiện sức khỏe tiêu hóa. Liên hệ hotline 0243 9656 999 để được tư vấn hoàn toàn miễn phí nếu bạn còn bất kỳ câu hỏi nào cần giải đáp.