Nứt kẽ hậu môn sau sinh là vấn đề tế nhị nhưng lại khá phổ biến ở phụ nữ, đặc biệt là những ai sinh thường. Theo thống kê có khoảng 10–20% chị em sau sinh gặp phải tình trạng này, nhưng thực tế có thể cao hơn vì nhiều người ngại chia sẻ hay chủ quan không đi khám. Vậy làm sao để nhận biết sớm dấu hiệu nứt kẽ hậu môn? Có cách nào khắc phục an toàn, hiệu quả mà không ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ sau sinh? Hãy cùng Đa Khoa Quốc Tế Cộng Đồng tìm hiểu trong bài viết hôm nay.
Giải mã căn bệnh nứt kẽ hậu môn – bệnh lý phổ biến
Nứt kẽ hậu môn là một trong những bệnh lý hậu môn – trực tràng phổ biến, chỉ đứng sau trĩ và các bệnh viêm nhiễm vùng hậu môn. Tình trạng này xảy ra khi lớp niêm mạc ống hậu môn bị rách do rặn mạnh hoặc táo bón kéo dài khiến phân khô, cứng.
Người bệnh thường cảm thấy đau rát, chảy máu sau khi đại tiện. Mặc dù đa số trường hợp có thể tự khỏi sau vài tuần nếu xử lý tốt tình trạng táo bón, nhưng nếu kéo dài và chuyển sang mãn tính, nứt kẽ hậu môn có thể cần đến can thiệp y tế, thậm chí phẫu thuật.
- Nứt kẽ hậu môn cấp tính: Vết nứt kích thước nhỏ và nông. Người bệnh có cảm thấy đau rát khi đi vệ sinh. Là giai đoạn tốt nhất để trị dứt điểm, nếu không dễ chuyển sang mãn tính, ảnh hưởng nặng nề hơn đến sinh hoạt.
- Nứt kẽ hậu môn mãn tính: Vết nứt kéo dài hơn 6 tuần, lan ra rộng và sâu hơn, các cơn đau thắt trở nên nghiêm trọng, tái đi tái lại gây ra khó chịu và mệt mỏi cho người bệnh.
Nứt kẽ hậu môn sau sinh biểu hiện qua những triệu chứng nào?
Nứt kẽ hậu môn là bệnh lý lành tính và trong nhiều trường hợp có thể tự chữa khỏi. Tuy nhiên, phụ nữ sau sinh là nhóm đối tượng đặc biệt – khi cơ thể vẫn chưa hoàn toàn hồi phục, sức đề kháng còn yếu, nên ảnh hưởng của nó có thể nghiêm trọng và kéo dài hơn nếu không được phát hiện sớm. Các triệu chứng thường gặp sau chị em cần lưu ý:
1. Đau rát hậu môn khi đại tiện
Là triệu chứng điển hình nhất, phụ nữ sau sinh thường cảm thấy đau buốt như dao cắt mỗi lần đi vệ sinh, đặc biệt khi táo bón. Cơn đau tập trung tại một điểm cố định ở rìa hậu môn, kéo dài từ vài phút đến hàng giờ. Tình trạng này khiến nhiều sản phụ sợ đi đại tiện, tạo thành vòng lặp khiến nứt hậu môn nặng thêm.
2. Chảy máu tươi khi đi ngoài
Khi vết nứt bị tổn thương, máu đỏ tươi có thể xuất hiện, thường dính trên giấy vệ sinh hoặc ở đầu phân. Máu không lẫn trong phân như xuất huyết tiêu hóa, và thường ra với lượng ít. Tuy nhiên, nếu vết nứt sâu hoặc tái phát nhiều lần, lượng máu có thể nhiều hơn và khó cầm.
3. Ngứa hoặc rát vùng hậu môn
Nhiều mẹ sau sinh gặp cảm giác ngứa ran hoặc nóng rát hậu môn sau khi đi vệ sinh hoặc ngồi lâu. Nguyên nhân thường do niêm mạc bị viêm nhẹ, vết nứt tiết dịch gây kích ứng hoặc do vệ sinh chưa sạch sẽ sau sinh. Cảm giác này khiến chị em càng thêm khó chịu và mất tự tin.
4. Có thể sờ thấy vết nứt nhỏ hoặc u nhú ngoài da
Nếu tình trạng kéo dài, có thể xuất hiện một chồi thịt nhỏ ở rìa hậu môn gọi là u nhú hậu môn – phần mô xơ hình thành do vết nứt tái phát nhiều lần. Khác với trĩ ngoại, u nhú thường không căng tức mà chỉ như da thừa cộm nhẹ khi sờ vào hoặc nhìn thấy bằng mắt.
5. Co thắt hậu môn sau khi đi đại tiện
Một số mẹ sau sinh cảm thấy hậu môn co thắt khó chịu từ 10 đến 30 phút sau mỗi lần đi ngoài. Đây là phản xạ co cơ vòng hậu môn khi có vết thương, khiến vùng này luôn căng tức, đau âm ỉ dù không ngồi toilet. Triệu chứng này khiến việc hồi phục trở nên khó khăn hơn.
6. Vết nứt không lành sau nhiều ngày (dấu hiệu mạn tính)
Thông thường, nứt hậu môn cấp tính có thể tự lành sau 1–2 tuần nếu chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài hơn 6 tuần, vết nứt có nguy cơ chuyển sang mạn tính – với biểu hiện như vết rách sâu, da mép nhăn nheo, có mô xơ, thậm chí rỉ dịch hoặc mủ gây hôi.
Vì sao chị em sau sinh dễ bị nứt kẽ hậu môn?
Phụ nữ sau sinh dễ bị nứt kẽ hậu môn do nhiều yếu tố sinh lý và thói quen sinh hoạt thay đổi trong và sau quá trình sinh nở.
1. Táo bón là nguyên nhân hàng đầu
Sau sinh, nhiều chị em bị táo bón do thay đổi nội tiết, ăn uống thiếu chất xơ hoặc uống ít nước. Tâm lý sợ đau khi đi ngoài và việc ít vận động càng khiến tình trạng này trầm trọng hơn. Khi phân khô, cứng, sản phụ phải rặn mạnh, tạo áp lực lớn lên vùng hậu môn, dễ làm rách niêm mạc gây nứt đau đớn.
2. Rặn sinh mạnh làm tổn thương vùng hậu môn
Trong quá trình sinh thường, sản phụ phải dùng lực rất lớn để rặn, giúp em bé chào đời. Áp lực này không chỉ tác động lên âm đạo mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hậu môn và trực tràng. Hậu quả có thể là rách mô mềm quanh hậu môn, giãn tĩnh mạch khiến khu vực này yếu và dễ bị tổn thương sau sinh.
3. Hệ thống cơ sàn chậu và vùng hậu môn yếu đi sau sinh
Mang thai và sinh nở khiến các cơ vùng sàn chậu bị giãn, làm giảm khả năng kiểm soát đại tiện. Khi cơ vòng hậu môn suy yếu, niêm mạc trở nên mỏng manh và dễ rách khi gặp tác động cơ học như rặn mạnh. Điều này làm tăng nguy cơ nứt hậu môn sau sinh nếu không phục hồi đúng cách.
4. Chế độ sinh hoạt sau sinh không hợp lý
Nhiều sản phụ tuân theo các quan niệm kiêng cữ như không ăn rau xanh, không vận động, uống ít nước để “tránh lạnh bụng”. Những thói quen này khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém, phân trở nên khô và khó đi. Đây là nguyên nhân gián tiếp nhưng rất phổ biến gây nứt kẽ hậu môn sau sinh.
5. Ảnh hưởng của thuốc sau sinh
Việc bổ sung sắt hoặc canxi sau sinh là cần thiết để phục hồi sức khỏe, nhưng các loại thuốc này thường gây táo bón nếu không kèm theo chế độ ăn nhiều chất xơ và đủ nước. Khi táo bón kéo dài, nguy cơ hình thành vết nứt hậu môn cũng tăng cao, khiến mẹ sau sinh thêm đau đớn và khó chịu.
Gợi ý phương pháp chữa nứt kẽ hậu môn sau sinh hiệu quả
Dưới đây là những phương pháp chữa nứt kẽ hậu môn sau sinh được chia thành các nhóm dễ hiểu, an toàn và phù hợp với phụ nữ đang trong giai đoạn hậu sản, bao gồm cả những người đang cho con bú:
Chăm sóc nứt kẽ hậu môn sau sinh tại nhà
Với các trường hợp nhẹ, người bệnh có thể áp dụng một số cách tự nhiên tại nhà để giảm đau và cải thiện triệu chứng. Bạn có thể thử 1 số phương pháp chăm sóc tại nhà sau được chuyên gia khuyến nghị:
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Tăng cường chất xơ từ rau xanh, trái cây như đu đủ, chuối, táo, mồng tơi… Uống đủ 2–2.5 lít nước/ngày để làm mềm phân. Tránh đồ cay nóng, cà phê, rượu bia vì dễ kích thích hậu môn.
- Vận động nhẹ nhàng sau sinh: Đi bộ hoặc tập yoga nhẹ nhàng giúp kích thích nhu động ruột, hạn chế táo bón. Tránh nằm nhiều để không làm chậm tiêu hóa.
- Ngâm hậu môn bằng nước ấm: Thực hiện 2–3 lần/ngày, mỗi lần 10–15 phút. Có thể pha thêm chút muối loãng để giảm đau, thư giãn cơ vòng hậu môn và hỗ trợ lành vết nứt.
- Giữ vệ sinh vùng hậu môn: Sau đại tiện, rửa bằng nước ấm, thấm khô nhẹ nhàng bằng khăn mềm. Tránh dùng giấy cứng hoặc lau mạnh gây tổn thương thêm.
Sử dụng thuốc điều trị
Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa có đơn của bác sĩ để đảm bảo an toàn, đặc biệt với phụ nữ đang cho con bú để tránh ảnh hưởng đến nguồn sữa. Thuốc bôi tại chỗ thường bao gồm:
- Nhóm gây tê tại chỗ: Lidocain → giúp giảm đau nhanh.
- Nhóm chống viêm – làm lành vết thương: Hydrocortisone, Titanoreine, thuốc mỡ chứa Proctosedyl, hoặc chiết xuất từ thảo dược như nghệ, trầu không…
Thuốc làm mềm phân giúp đại tiện dễ dàng, giảm triệu chứng đau rát:
- Lactulose, Sorbitol: an toàn cho phụ nữ sau sinh và đang cho con bú.
- Mục tiêu: giúp phân mềm, dễ đi, giảm rặn mạnh → hạn chế tái nứt.
Phương pháp dân gian hỗ trợ: Giúp giảm viêm, sát khuẩn nhẹ nếu vết nứt còn ở mức độ nhẹ, nhưng không thay thế thuốc điều trị. Quan trọng nhất là phải đảm bảo vệ sinh tuyệt đối khi sử dụng để tránh nhiễm trùng và biến chứng nặng hơn.
- Lá trầu không, lá chè xanh, nghệ tươi: đun lấy nước ngâm hậu môn.
- Gel nha đam tươi: bôi ngoài giúp làm dịu và kháng khuẩn nhẹ.
- Dầu dừa nguyên chất: bôi ngoài hậu môn để làm mềm vùng da và giảm ma sát khi đi vệ sinh.
Điều trị y tế nếu chuyển sang mạn tính hoặc nứt nặng
Nếu sau hơn 6 tuần áp dụng các biện pháp chăm sóc tại nhà mà tình trạng không cải thiện, người bệnh nên đi khám để được can thiệp y tế kịp thời.
Đặc biệt khi vết nứt sâu, chảy máu nhiều, xuất hiện mô xơ hoặc sẹo cứng, hoặc có dấu hiệu viêm nhiễm, rò hậu môn kéo dài, việc điều trị chuyên sâu từ bác sĩ là cần thiết để tránh biến chứng và giúp mau lành.
Các chuyên gia hậu môn – trực tràng cho biết, khi bệnh lý ở khu vực này tiến triển nặng hoặc không đáp ứng với điều trị nội khoa thông thường, can thiệp ngoại khoa sẽ là giải pháp tối ưu và hiệu quả, đặc biệt khi bệnh có dấu hiệu biến chứng như đau kéo dài, chảy máu hoặc nhiễm trùng.
Với sự tiến bộ của y học, các phương pháp ngoại khoa hiện đại đã được phát triển nhằm giảm thiểu các nhược điểm như đau đớn, chảy máu và nguy cơ nhiễm trùng sau phẫu thuật, vốn là vấn đề hay gặp ở các phương pháp cũ. Trong đó, kỹ thuật HCPT II – xâm lấn tối thiểu bằng sóng cao tần thế hệ mới, đã trở thành một đột phá trong điều trị các bệnh lý hậu môn – trực tràng.
Phương pháp hoạt động dựa trên sóng điện cao tần với mức nhiệt được kiểm soát chính xác, tác động trực tiếp vào vùng tổn thương để loại bỏ mô viêm mà không ảnh hưởng đến các mô xung quanh.
Với ưu điểm giúp giảm đau, hạn chế chảy máu và đảm bảo thời gian hồi phục nhanh chóng. đồng thời giúp bảo toàn chức năng sinh lý tự nhiên và thẩm mỹ của vùng hậu môn, mang lại sự thoải mái cho người bệnh:
- Giảm đau hiệu quả, xác định chính xác và thao tác trên vào vùng tổn thương.
- Nhiệt độ ổn định không gây bỏng rát, ngăn nhiễm trùng hậu phẫu.
- Loại bỏ sạch viêm nhiễm, vi khuẩn tận gốc, hạn chế tối đa tái phát.
- Thủ thuật chỉ trong khoảng 30–45 phút, người bệnh có thể ra về, không bắt buộc nằm viện theo dõi.
- Phù hợp nhiều đối tượng: An toàn cho người cao tuổi, người sợ đau hoặc có bệnh lý nền.
Điều trị nứt kẽ hậu môn tại Phòng Khám Đa Khoa Quốc Tế Cộng Đồng là lựa chọn đáng tin cậy mà bạn nên tham khảo. Bệnh nhân có thể hoàn toàn yên tâm vì sẽ được thăm khám trực tiếp 1-1 với các bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, từng là Trưởng, Phó khoa tại các bệnh viện tuyến đầu cả nước.
Những tên tuổi có tiếng, nhận được nhiều sự tín nhiệm như Tiến sĩ, Bác sĩ Trịnh Tùng; Bác sĩ Đỗ Quang Thế; Bác sĩ Nguyễn Văn Châu… với chuyên môn vững vàng của mình đã giúp hàng nghìn bệnh nhân thoát khỏi nỗi ám ảnh các bệnh lý vùng hậu môn.
- Địa chỉ hỗ trợ trực tiếp: Số 193C1 Bà Triệu, Hai Bà Trưng, Hà Nội trong khung giờ 08:00 – 20:00 tất cả các ngày trong tuần, ngày lễ, Tết.
- Kênh hỗ trợ online: Hotline 0243 9656 999 hoặc tổng đài tư vấn 24/7.
Đặc biệt, phòng khám còn tiên phong áp dụng Máy xông nhiệt tiêu viêm hậu môn – công nghệ hiện đại chưa có tại các cơ sở chuyên khoa hậu môn khác. Thiết bị này không chỉ nâng cao hiệu quả chăm sóc hậu phẫu mà còn giúp giảm nhanh cảm giác đau nhức và khó chịu, mang lại sự thoải mái cho người bệnh ngay sau phẫu thuật.
Máy xông nhiệt còn hỗ trợ đẩy nhanh hồi phục bằng cách kích thích tái tạo tế bào mới, giúp vết thương lành nhanh chóng. Đồng thời, nó cũng giúp vệ sinh toàn diện khu vực hậu môn, loại bỏ dịch tiết và cặn bẩn, từ đó giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng. Công nghệ này còn kích thích tuần hoàn máu, tăng cường lưu thông máu đến vùng tổn thương, thúc đẩy quá trình hồi phục hiệu quả.
Xem thêm : Điều trị nứt kẽ hậu môn hiệu quả : Phương pháp và cách điều trị hiệu quả
Chị em nên phòng ngừa nứt kẽ hậu môn sau sinh như thế nào?
Để ngăn ngừa tình trạng nứt kẽ hậu môn, quan trọng nhất là giữ cho đường ruột hoạt động trơn tru, tránh táo bón và hạn chế tối đa tổn thương vùng hậu môn. Muốn làm được điều đó, bạn nên duy trì những thói quen tốt mỗi ngày như:
1. Tăng cường chất xơ vào khẩu phần ăn
Chất xơ giúp làm mềm phân, hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón – nguyên nhân hàng đầu gây nứt hậu môn. Bạn nên bổ sung rau xanh (mồng tơi, rau dền…), trái cây tươi (đu đủ, chuối, táo…) và ngũ cốc nguyên hạt vào khẩu phần hằng ngày. Kết hợp đa dạng để không gây đầy bụng hay khó tiêu.
2. Uống nước cải thiện tiêu hóa
Uống từ 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày giúp làm mềm phân, giảm ma sát khi đại tiện. Nên uống đều đặn trong ngày, không dồn vào buổi tối để tránh tiểu đêm. Ngoài nước lọc, có thể dùng thêm nước ép trái cây hoặc sữa hạt để tăng hiệu quả.
Xem thêm : Chữa nứt kẽ hậu môn bằng Đông Y : Phương pháp hiệu quả và an toàn
3. Dành thời gian tập luyện mỗi ngày
Hoạt động thể chất nhẹ như đi bộ, yoga hoặc bơi lội giúp kích thích nhu động ruột, hạn chế táo bón. Những người làm việc văn phòng hoặc ngồi nhiều nên đứng dậy vận động sau mỗi 1–2 giờ để giảm áp lực lên vùng hậu môn. Vận động đều cũng hỗ trợ phục hồi sau sinh.
4. Không nhịn đi vệ sinh
Tạo thói quen đi ngoài vào mỗi sáng giúp hệ tiêu hóa ổn định và hoạt động hiệu quả. Tuyệt đối không nên nhịn khi có nhu cầu, vì dễ khiến phân khô, gây đau và nứt hậu môn. Việc duy trì nhịp sinh học ổn định giúp phòng ngừa táo bón.
5. Đại tiện đúng cách
Không nên rặn mạnh khi đi ngoài, tránh ngồi quá lâu hoặc dùng điện thoại trong toilet. Thói quen này làm tăng áp lực lên cơ vòng hậu môn, dễ gây tổn thương. Sau khi đi vệ sinh, nên vệ sinh sạch sẽ bằng nước và lau nhẹ bằng giấy mềm.
6. Tránh làm tổn thương hậu môn
Quan hệ qua đường hậu môn cần thực hiện an toàn, có đủ chất bôi trơn để tránh làm rách niêm mạc. Tránh dùng vật cứng hoặc ma sát mạnh vào vùng này. Bảo vệ hậu môn đúng cách giúp ngăn nứt tái phát và biến chứng.
7. Điều trị sớm các bệnh tiêu hóa liên quan
Táo bón, tiêu chảy kéo dài, viêm ruột hay trĩ đều khiến vùng hậu môn thường xuyên bị kích ứng. Nếu không điều trị dứt điểm, tình trạng nứt kẽ hậu môn sẽ dai dẳng, lâu lành. Vì vậy, cần xử lý triệt để các bệnh lý tiêu hóa liên quan càng sớm càng tốt.
Hy vọng bài viết đã giúp chị em nhận diện rõ những dấu hiệu của nứt kẽ hậu môn sau sinh, từ đó chủ động xử lý sớm để không ảnh hưởng đến sinh hoạt, sức khỏe và việc chăm sóc em bé. Nếu còn băn khoăn hay cần tư vấn kỹ hơn về tình trạng của mình, bạn có thể kết nối trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa qua hotline 0243 9656 999 (hoạt động 24/7). Chúng tôi cam kết bảo mật thông tin tuyệt đối nên bạn hoàn toàn có thể yên tâm để được hỗ trợ đúng cách, kịp thời.
Trả lời